Metamorfozy
Panta rhei. Płynie czas, a wraz z nim przeobraża się nieustannie cały otaczający nas świat; niepostrze-żenie wszystko się zmienia. Temu powszechnemu prawu podlega również muzyka w oszałamiającej różnorodności współistniejących i następujących po sobie stylów, gatunków, instrumentów i praktyk wykonawczych. Muzyka dawna, jakkolwiek wąsko czy szeroko pojmowana, nie jest skostniałym mono-litem, ale zawsze dynamicznie ewoluującą sztuką, której granice trudno dziś wyznaczyć. Zmienia się też nasz sposób jej pojmowania, wykonywania i słuchania.
Utrwalonym w muzyce metamorfozom, w całej wieloznaczności tego słowa, poświęcony będzie 36. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej. Począwszy od tematyki prezentowanych dzieł, przez przemiany stylów i przeobrażenia gatunków muzycznych, ewolucję instrumentarium, aż do zaskakującego rozsze-rzenia ram czasowych „muzyki dawnej”, pięć festiwalowych koncertów roztoczy szeroką panoramę sztuki minionych wieków, której wspólnym mianownikiem jest nieustanna zmienność.
Program 36. Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej to również kilka istotnych wydarzeń artystycz-nych: premiera nowego programu znakomitego zespołu wokalnego „Vox luminis”, koncertowe wyko-nanie opery Charpentiera, recital mistrzowski na pięciu historycznych fortepianach, czy wreszcie pierwsza w Polsce okazja usłyszenia muzyki Schönberga na instrumentach smyczkowych wyposażonych w struny jelitowe. Wybitni artyści polscy i zagraniczni wystąpią z niezwykłym repertuarem, a ponieważ wszystko się zmienia, okazja do usłyszenia takich koncertów będzie tylko jedna: od 9 do 13 lipca 2014 w Starym Sączu.
Program:
środa 9 lipca, godz. 19.30, Kościół klasztorny pod wezwaniem Trójcy Świętej i św. Klary
Johann Hermann Schein: Fontana d’Israel, Vox luminis (Belgia), kier. art. Lionel Meunier
Wydany w roku 1623 zbiór Fontana d’Israel był w zamyśle Johanna Hermanna Scheina próbą przenie-sienia włoskiego madrygału – najważniejszego gatunku świeckiej muzyki wokalnej – na grunt nie-mieckiej muzyki sakralnej. Owocem tej radykalnej zmiany języka i treści, do tej pory uważanych za nieodłącznie związane z madrygałem, stały się utwory niezwykłe, wydobywające bogactwo ekspresji wybranych przez kompozytora tekstów biblijnych przy pomocy zaledwie pięciogłosowej obsady wokal-nej z towarzyszeniem basso continuo. Muzyka z kolekcji Scheina zabrzmi w premierowym wykonaniu jednego z najwybitniejszych zespołów wokalnych, mającego na swoim koncie liczne nagrody za na-grania repertuaru z XVI i XVII stulecia.
czwartek 10 lipca, godz. 19.30, Kino Sokół – Centrum Kultury i Sztuki im. Ady Sari
Francuska „opera myśliwska”, Concerto Polacco, dyr. Marek Toporowski
Francuska „tragedia liryczna” rzadko gości na polskich scenach i estradach, ale jeszcze rzadziej usłyszeć można operowe dzieła Marca-Antoine’a Charpentiera, jednego z najważniejszych kompozytorów francuskich drugiej połowy XVII wieku. Napisany z okazji wiosennego sezonu myśliwskiego roku 1684 roku „Actéon” oparty jest na historii opowiedzianej w Metamorfozach Owidiusza i nazywany bywa „operą myśliwską” ze względu na postać głównego bohatera – myśliwego zamienionego przez rozgniewaną Dianę w jelenia. W interpretacji znakomitego zespołu „Concerto Polacco” pod dyrekcją znawcy tego repertuaru Marka Toporowskiego dzieło Charpentiera zabrzmi po raz pierwszy w Starym Sączu, przenosząc nas w świat mitycznej przemiany, leśnych łowów i całej gamy subtelnych uczuć, które tylko muzyka francuska potrafi wyrazić tak doskonale.
piątek 11 lipca godz. 19.30, Kościół parafialny pod wezwaniem św. Elżbiety
Sekstety smyczkowe: Beethoven i Schönberg, Soliści Wrocławskiej Orkiestry Barokowej
Premiera VI Symfonii „Pastoralnej” Ludwiga van Beethovena miała miejsce w roku 1808. Już rok później Michael Gotthard Fischer wydał w Lipsku transkrypcję tego dzieła na sekset smyczkowy. Symfonia Beethovena, której części opatrzone są programowymi tytułami, ewokuje obrazy związane z naturą; upatruje się w niej początków popularnej w XIX stuleciu symfonii programowej. Z poetyckiej inspiracji powstał również sekstet Arnolda Schönberga Verklärte Nacht (1899), w mistrzowski sposób odmalo-wujący transformację ludzkich uczuć. Te dwa arcydzieła, których daty powstania dzieli niemal całe stulecie, zostaną po raz pierwszy w Polsce wykonane na historycznych instrumentach przez solistów-wirtuozów prowadzonej przez Jarosława Thiela Wrocławskiej Orkiestry Barokowej. Schönberg w roli „muzyki dawnej”? Oczywiście, jeśli uświadomimy sobie, że ten awangardowy twórca był wychowankiem dziewiętnastowiecznej tradycji estetycznej i wykonawczej.
sobota 12 lipca, godz. 19.30, Kino Sokół – Centrum Kultury i Sztuki im. Ady Sari
Muzyka fortepianowa na historycznych instrumentach, Viviana Sofronitsky (Czechy)
Recital wybitnej rosyjskiej pianistki mieszkającej w Czechach będzie rzadką okazją usłyszenia muzyki fortepianowej na pięciu kopiach historycznych instrumentów pochodzących z lat 1788-1846. Artystka zaprezentuje dzieła C. Ph. E. Bacha, W. A. Mozarta, L. van Beethovena, F. Schuberta, F. Chopina i F. Liszta na fortepianach zbudowanych według modeli używanych przez kompozytorów, od wczesnego o brzmieniu inspirowanym klawesynem aż do dużego, bliższego współczesnej estetyce, ukazując historię dynamicznych przemian instrumentu w czasie bujnego rozkwitu literatury fortepianowej.
niedziela 13 lipca, godz. 19.30, Kościół klasztorny pod wezwaniem Trójcy Świętej i św. Klary
Dieterich Buxtehude: Membra Jesu nostri, Harmonia Sacra, kier. art. Marcin Szelest
O ile otwierający festiwal zbiór Scheina stał u progu niemieckiego baroku, o tyle powstały w roku 1680 cykl siedmiu kantat Dietericha Buxtehudego symbolicznie podsumowuje osiągnięcia niemal całego stulecia. Tematyka cyklu obraca się wokół Męki Pańskiej: każda z siedmiu kantat adresowana jest do innego z umęczonych Członków ukrzyżowanego Jezusa. Pięciu głosom wokalnym, śpiewającym frag-menty biblijne na przemian ze średniowieczną łacińską poezją, towarzyszy zespół złożony z dwojga skrzypiec, violone i continuo, ale w szóstej kantacie, Ad cor („Do Serca”), instrumentarium to zmienia się na consort pięciu viol da gamba, podkreślając emocjonalną kulminację dzieła. Cykl kantat organisty z Lubeki zabrzmi po raz pierwszy w wykonaniu krakowskiego zespołu „Harmonia Sacra”, który wielo-krotnie poświęcał Buxtehudemu swoje programy koncertowe w ciągu niemal dwudziestu lat istnienia.